Orta Asya-Kafkas Havzası ülkeleri arasındaki ekonomik entegrasyon çabaları ivme kazanıyor. Azerbaycan, Kazakistan ve Özbekistan, Avrupa Birliği'ne elektrik ihracatı yapmayı amaçlayan enerji şebekelerini birleştirmek için bir yeşil enerji planı geliştiriyor.
Üç ülkenin enerji bakanları, özellikle rüzgar ve güneş enerjisinden yararlanarak ortak elektrik ihracat potansiyellerini araştırmak amacıyla Mayıs ayının başlarında bir mutabakat zaptının imzalandığını duyurdu. Kazakistan ayrıca hidroelektrik üretim kapasitesini artırmayı hedefliyor. İşbirliği planlarını açıklarken, üçlü mutabakat zaptı, Hazar Denizi'nin deniz tabanına "yüksek gerilimli bir kablo" döşenmesini öngörüyor. Kazak Enerji Bakanı Almassadam Satkaliyev'e göre, bu tür bir iletim hattı için teknik özellikler zaten geliştirilmiş durumda.
Bakanlık açıklamasına göre, Satkaliyev şunları söyledi: "Uluslararası iletim koridorlarının (finansman, gelir akışı ve sahiplik) geliştirilmesi ve yeşil enerjinin Avrupa Birliği ülkelerine satışı için önerilen bir iş modeli oluşturulacak."
Üç ülke bu planı hayata geçirmek için fazla zaman kaybetmedi. Satkaliyev, 10 Mayıs'ta bir fizibilite çalışmasının devam ettiğini belirtti. Hükümete ait bir ifadeye göre, Satkaliyev gazetecilere, AB'nin henüz olgunlaşmamış konsorsiyuma temiz enerji satın alma konusunda ilgi gösterdiğini açıkladı. Fizibilite çalışması, inşaat ve finansman detaylarını çözecek ve yıl sonuna kadar ön değerlendirmeler üretecek. Projenin fiyat etiketi veya ihracat edilecek enerji miktarı henüz belirlenmedi.
"Oldukça büyük bir yatırımdan bahsediyoruz," diye ekledi Satkaliyev.
Üçlü mutabakatın içsel olarak trans-Hazar bağlantısını teşvik etme çabası, Orta Asya devletlerinin bölgesel ticaret engellerini kaldırmak ve ticareti ve yatırımı artırmak için yeni ağlar oluşturmak için ABD'nin önerdiği ekonomik bir plan olan B5+1 ile uyumludur. B5+1'in Mart ayında başlatılmasından bu yana, Orta Asya devletleri ticaret kurallarını basitleştirmek için adımlar attı. Üçlü mutabakat, Orta Asya'yı aşarak Hazar Denizi'ni de kapsayan bölgesel işbirliğini teşvik etmede önemli bir adımı temsil ediyor.
Avrupa Birliği'ne elektrik ihracatı yapma hedefi, önümüzdeki yıllarda üç ülkenin yenilenebilir enerji üretim kapasitesini önemli ölçüde artırmayı planladığı planlarla uyumludur.
Güç ihracatının başlıca katalizörü, 2030'a kadar yenilenebilir kaynaklardan ek 20 Gigavat (GW) üretmeyi hedefleyen Özbekistan'dır. Bu hedefe ulaşılması ülkenin toplam yenilenebilir kapasitesini 27 GW'a çıkaracaktır. Nisan ayına gelindiğinde, hükümet, 12 GW üretecek rüzgar ve güneş tesislerini geliştirmek için anlaşmalar imzalamıştı. Mayıs ayında, Özbekistan başka bir 6 GW için sözleşmeler imzaladı.
Özbekistan Devlet Başkanı Şavkat Mirziyoyev, Mayıs ayının başlarında Taşkent'te bir yatırımcı forumunda yaptığı konuşmada, "Enerji endüstrisinin verimliliğinin artırılması, bölgemiz için ilgilidir," dedi.
Kazakistan ve Azerbaycan, güç ihracatı düzenlemesinde daha çok kolaylaştırıcı bir rol oynamaya aday görünüyor. Fosil yakıtların bolluğu nedeniyle, Astana'nın yenilenebilir enerji hedefleri, Özbekistan'ınkinden daha mütevazı görünüyor. Kazakistan şu anda yaklaşık 2.9 GW gücünde yenilenebilir kaynaklardan elektrik üretiyor ve Satkaliyev'e göre 2030'a kadar en az 5 GW daha eklemeyi umuyor. Ancak, bu kapasitenin çoğu muhtemelen ülke içinde ihtiyaç duyulacaktır, çünkü Kazakistan 2023'te elektrik açığını yaşayarak elektrikte net bir ithalatçı haline geldi.
Azerbaycan'ın 2030'a kadar 5 GW güneş ve rüzgar enerjisi üretme hedefi var. Bakü'nün Kazakistan ve Özbekistan ile girdiği Mutabakat Zaptı, 2023'te Bakü'nün Macaristan ve Romanya da dahil olmak üzere AB ülkeleriyle imzaladığı ve Karadeniz'i geçen 1.000 Megavat kapasiteli bir denizaltı kablosu aracılığıyla enerji ihracını öngören anlaşmaya potansiyel olarak dayanıyor.
Kaynak: eurasianet.org